Dwarslopers van het Liberal Arts Tussenjaar zijn gestart met een nieuw online Atelier: Het verstoorde leven, leven in tijden van corona en jij kunt ook meedoen!
Werd het in de hectiek van de wereld van vandaag steeds moeilijker om iets van rust te ervaren, nu is er plots een gedwongen ruimte waarin we ons opnieuw moeten leren verstaan met de tijd. Luisteren en met aandacht aanwezig zijn, observeren en kijken naar wat er is – het zijn vaardigheden die lang verwaarloosd zijn. En toch vormen ze een weg naar een innerlijke bron.
We reiken een vorm van langzaam denken aan bemiddeld door korte dagboekfragmenten van Etty Hillesum. Met dit lees- en schrijf- en blogproject van negen weken, word je uitgenodigd de bewaarplaats van een stuk kostbaar leven te zijn, in tijden van corona.
Iedere donderdag wordt hier op de Dwarslopers website (onder verhalen) een nieuwe passage gedeeld uit het dagboek van Etty Hillesum. Bekijk onderstaande video met dr Gerrie Strik voor een inleiding op het project en de passage van deze week. Het fragment wordt na 3.35 minuten voorgelezen.
Werkwijze
Je wordt uitgenodigd jouw eigen gedachten rondom het thema van de week op papier te zetten. Je kunt die gedachten voor jezelf houden. We geven je ook de kans om jouw gedachten met de wereld te delen; we nodigen je uit jouw dagboekfragment te publiceren op de dwarslopers website!
We beginnen deze week met ‘Chaos en verwarring’. Voor Etty is in 1941, net als voor ons in 2020, de ervaring van chaos en verwarring de reden om haar dagboek te beginnen. In de daaropvolgende weken laten we zien hoe Etty zichzelf bij de lurven grijpt door zichzelf toe te spreken, door iedere dag te schrijven, te lezen, vooral de grote Russische schrijvers, en de dichter Rilke. Uiteindelijk komt ze via een weergaloze verliefdheid op een persoon (S.) tot een ‘voorkeursloze liefde voor allen’ – een liefde die vermengd is met erotische aantrekkingskracht en vol is van innerlijke conflicten en die juist daarom een spiegel is voor onze 21ste eeuwse opvattingen over liefde, over leven, over tijdgenoot zijn.
Het verstoorde leven is een plek waarnaar je steeds weer terugkeert, een plek waar je op adem kunt komen, een verleden kunt herinneren en kunt dromen over de toekomst. Het is een plek van rust en bewustzijn, waar we hopen dat het goed toeven is. Waar we desondanks samen zijn. Zo wordt Etty Hillesum een metgezel op onze reis door een verwarrende en chaotische tijd
Koop een mooi schrift of een map, of open een nieuw bestand op je computer. Dat is voortaan jouw dagboek. Dit boek kan een verzamelplaats worden van gedachten die in je opkomen tijdens het lezen van de weekfragmenten. Belangrijk is dat je probeert niet veroordelend te schrijven over jezelf of de wereld. Als je je toch veroordelend voelt, schrijf dit dan WEL op, maar zet het tussen haakjes. Kom er later op terug. Zet – als je begint te schrijven – de datum erbij. Lees iedere week het geschrevene nog eens door en streep aan wat je opvalt.
Stuur de fragmenten die je wilt delen met andere dwarslopers (hier op de dwarslopers website) naar de dwarslopers redactie doe dit uiterlijk op de maandag waarna het fragment waarop je terugschrijft op deze website met je is gedeeld.
Soms kan het weekthema verassende connecties aangaan met wat in jouw leven speelt. Licht werpen op een gedachte die je had, een beeld dat bij je bleef hangen toen je wakker werd, iets wat iemand tegen je zei, iets dat even oplichtte in de voorjaarszon. Probeer het schrijven in ieder geval niet te sturen, probeer, net als Etty, te luisteren naar je pen.
Over Etty Hillesum
“Ik zou een pleister op vele wonden willen zijn” (Etty Hillesum)
In 1981 verschijnt een selectie van de dagboeken van Etty Hillesum onder de titel: Het verstoorde leven. Het boek kent meteen gigantische oplagen. Nieuwe drukken en vertalingen volgen. In 1982 verschijnt een selectie van haar brieven uit Westerbork: Het denkende hart van de barak. In 1986 verschijnt de integrale uitgave van de nagelaten geschriften: Etty. De dagboeken en brieven worden een ‘Bijbel van de levenskunst’ genoemd.
“Tussen haar aantekeningen van donderdagochtend 10 november 1941: “levensangst over de gehele linie. Volledige inzinking. Gebrek aan zelfvertrouwen. Afkeer. Angst.” En die van vrijdagavond 3 juli 1942: “Goed deze nieuwe zekerheid dat men onze totale vernietiging wil, aanvaard ik: Ik wéét het nu. Ik zal anderen niet met mijn angsten lastig vallen [….] Ik werk en leef met dezelfde overtuiging en vind het leven tóch zinrijk.” – tussen deze twee aantekeningen ligt Etty’s bestaan ingeklemd.” Aldus J. Gaarlandt in de inleiding op Het verstoorde leven (1982).
Op 10 juli 1943 schrijft Etty Hillesum vanuit kamp Westerbork: “Dit is de laatste brief, die ik voorlopig schrijven mag. Vanmiddag worden onze persoonsbewijzen afgenomen, dan worden we kampingezetenen.” Ze wordt samen met haar ouders en broers omgebracht in Auschwitz. Volgens de gegevens van het Rode Kruis sterft Etty op 30 november 1943.
Wat maakt het denken van Etty actueel?
Het denken van Etty is het denken van een dwarsloper op de tijd. Zij wil haar duizenden angsten doorleven; en een kroniekschrijfster van haar tijd worden: “Vanmiddag Japanse prenten bekeken met Glassner” schrijft ze in mei 1942. “En opeens wist ik het weer: zó wil ik ook schrijven. Met zoveel ruimte om een paar woorden. Ik haat veel woorden. Alleen woorden die organisch ingevoegd zijn in een groot zwijgen zou ik willen schrijven, niet woorden die er alleen maar zijn om het zwijgen te overstemmen en uiteen te rukken.“
Alleen woorden die raken aan een groot zwijgen, doen recht aan momenten in de wereldgeschiedenis waarin wie of wat de mens is, wie of wat jij bent, op het spel staat.
Etty was een van de velen die terecht kwamen in ‘de school van het verlies’ (Cixous 1988). Op deze school word je gedwongen een positieve wending te geven aan het gemis en het verlies te transformeren in iets anders dat er nog niet is. Etty voelde zich ‘de bewaarplaats van een stuk kostbaar leven’.
We kijken uit naar jouw gedachten. Heb je vragen? Mail ons gerust.